Përderisa përgjegjësia për kontrollin e ushqimit në import, përpunim dhe shitje brenda vendit i takon institucioneve, ekspertët thonë se ka hapa që mund të ndërmerren edhe nga qytetarët për të siguruar ushqimin që hanë.
Vala Pupovci, nutricioniste, thotë për Radion Evropa e Lirë se duhet shtuar njohuria e përgjithshme e qytetarëve për kontrollin e përbërësve ushqimore dhe sidomos mënyrën e ruajtjes së ushqimit.
“Nëse konsiderojmë se qytetari e ka blerë mishin e freskët, një prej rregullave të para është që të vazhdohet ai ‘zinxhiri i ftohtë’, të futet në frigorifer. Një rregull i përgjithshëm është që të mos lihet mishi për më shumë se dy orë jashtë frigoriferit, apo një orë në kohët e nxehta”, tregon ajo.
Sa i përket qumështit, sipas Statovcit, nëse blihet i pasterizuar është më lehtë të mirëmbahet.
Një kujdes të veçantë, sipas saj, duhet t’i kushtohet edhe konsumit të vezëve, pasi sipas saj vezët që nuk janë të pasterizuara duhet të jenë tërësisht të ziera ose gatuara për të qenë të sigurta për konsum.
Sipas nutricionistes, një kulturë më e shpeshtë e gatimit vetanak në vend të ngrënies së shpeshtë në biznese të gastronomisë, ul dukshëm rreziqet për helmim.
“Edhe në raste të konsumimit jashtë shtëpisë, duhet të kemi kujdes në vendet ku konsumojmë dhe çfarë ushqimi. Në përgjithësi gjatë verës nuk është se preferohet shumë të konsumohen mishra”, tregon ajo.
Megjithë problemet e identifikuara në kontrollin e ushqimit në Kosovë, sipas Agjencisë së Ushqimit dhe Veterinarisë, numri i rasteve të helmimeve krahasuar me vendet e rajonit dhe atyre të BE-së, është i vogël.
Megjithatë, nga kjo agjenci kanë thënë se kanë nevojë për bashkëpunimin e të gjithëve për arritjen e sigurisë optimale të ushqimit pasi është “çështje nacionale si ndikues direkt ne shëndetin e përgjithshëm publik”.
Qindra raste në gjykatë
Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë me inspektorët sanitarë nëpër komuna, është institucioni i vetëm përgjegjës për inspektimet lidhur me sigurinë e ushqimit në Kosovë.
Sipas AUV, ata hartojnë çdo vit plane për kontrolle zyrtare lidhur me sigurinë e ushqimit.
“Këtij plani, për çdo vit iu shtohen parametra të rinj krahasimisht me progresin në hartimin e akteve të reja, prezencës së rreziqeve si dhe koncepteve të vendosura nga institucionet e BE-së”, thuhet në përgjigjen e e Agjencisë së Ushqimit dhe Veterinarisë.
Sipas kontrolleve në tre vjetët e fundit u iniciuan 169 raste të kundërvajtjeve, përkatësisht shkelje të rregullave të sigurisë ushqimore.
Sipas AUV, 30 raste ishin iniciuar në 2018, 85 raste në 2019 dhe në vitin 2020 u inicuan 54 raste.
Gjykata e Prishtinës ndërkohë nuk ka ofruar të dhëna se sa prej këtyre rasteve i kanë pranuar dhe çfarë është epilogu i tyre.
Të dhëna nuk janë ofruar edhe lidhur me atë sesa aktakuza për çështje që kanë të bëjnë me sigurinë ushqimore janë duke u trajtuar në këtë gjykatë.
Një raport i veçantë lidhur me sigurinë e ushqimit në Kosovë ishte bërë nga Zyra e Auditorit të Përgjithshëm në vitin 2019.
Sipas këtij raporti, ka pasur mungesa në koordinimin e kontrolleve nga inspektorët e nivelit komunal dhe atij qendror si dhe nuk është siguruar se kontrolli po bëhet në të gjitha fazat e përpunimit të ushqimit.
Një shqetësim brenda këtij raporti është ngritur lidhur me funksionimin e tregjeve të palicensuara në komuna dhe sidomos ato të kafshëve ku edhe bëhet therrja e pakontrolluar dhe shitja e mishit të pasigurt.
Sipas raportit të Zyrës Kombëtare të Auditimit, vetëm gjatë vitit 2018 janë asgjësuar rreth 150 mijë kilogramë ushqime të ndryshme nga AUV-ja.
