Në fillim të majit, komuniteti ndërkombëtar përballet me një vendim që shkakton ngjyrime të rrezikshme politike në rajonin e Ballkanit.
Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara duhet të votojë një rezolutë që shpall 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës. Masakra e 8000 boshnjakëve do të shënojë 30 vjetorin e saj në vitin 2025.
Pranimi i kësaj date më shumë se një gjest simbolik, do të ishte gjithashtu një lakmus për kujtesën kolektive dhe integritetin moral të institucioneve globale, shkruan mediumi austriak Der Standard duke iu referuar shpalljes së votimit të dokumentit dhe reagimeve që pasuan në vendet e Ballkanit Perëndimor, konkretisht pjesës së RS-së të Bosnjë-Hercegovinës dhe Serbisë.
Vazhdimësi e tmerrshme
“Ky është një moment kritik në të cilin komuniteti ndërkombëtar duhet të dëshmojë se ka mësuar nga gabimet e së kaluarës dhe se është i gatshëm të ngrihet për stabilitet dhe drejtësi”, thekson teksti, duke shtuar se zgjidhja qëndron në sanksionet e kufizimet ekonomike dhe një prani më të fortë ushtarake të fuqisë së BE-së dhe NATO-s.
Siç thuhet në tekstin e mediave austriake, reagime nga Serbia dhe Bosnja e Hercegovina – entiteti Republika Srpska tregon se e kaluara përfaqëson ende një “fuçi baruti” dhe se “kërcënimet e shkëputjes dhe jehona e mbështetjes ruse hedhin hije të errëta mbi rajonin”.
“Ky është një moment kritik në të cilin komuniteti ndërkombëtar duhet të dëshmojë se ka mësuar nga gabimet e së kaluarës dhe është i gatshëm të ngrihet për stabilitet dhe drejtësi. Sepse këtu qëndron një vazhdimësi shqetësuese: refuzimi për t’u përballur me të kaluarën mund të kuptohet si një vazhdim i luftës me mjete të tjera. Kjo luftë nuk bëhet me bomba e plumba, por me kujtime dhe kuptime”, thekson teksti.
Autori, Sead Turçalo, dekan i Fakultetit të Shkencave Politike në Sarajevë, thekson se dokumenti nuk përmend drejtpërdrejt Serbinë apo Republikën Srpska, por ai ende portretizohet si një veprim i vendeve perëndimore “të liga” kundër serbëve.
Reagimet e politikanëve kryesorë nga Republika Srpska dhe Serbia janë veçanërisht shqetësuese. Presidenti i Republika Srpska Milorad Dodik kërcënoi se do të shkëputej nga Bosnja dhe Hercegovina nëse miratohet rezoluta, “e cila të kujton me dhimbje fillimin e viteve nëntëdhjetë”.
Mijëra serbë në BeH dëgjuan thirrjen e Dodikut të enjten e kaluar, duke protestuar kundër rezolutës në Banja Luka, autori thekson se vetë Dodik e mohoi gjenocidin në fjalimin e tij në ngjarje, duke e quajtur rezolutën “të papranueshme”.
“Kjo retorikë gjen mbështetje edhe në Rusi dhe Serbi, gjë që vetëm sa e përkeqëson shqetësimin. Është një iluzion i rrezikshëm të besosh se lëshimet dhe përshtatjet pragmatike mund të parandalojnë përshkallëzimin”, paralajmëroi autori.
Siguria dhe stabiliteti
Ai beson se ajo që është e nevojshme në këtë moment është një “politikë vendimtare e parandalimit”.
“Aktorët ndërkombëtarë dhe vendorë duhet të mësojnë nga e kaluara dhe të mos lejojnë që gabimet e së kaluarës të përsëriten”. Kjo nuk do të thotë të fokusohemi vetëm në shmangien e konflikteve afatshkurtra, por t’i jepet përparësi sigurisë dhe stabilitetit afatgjatë”, sugjeron teksti, me theks në marrëdhëniet me liderët politikë të Republikës Srpska.
Çdo kompromis, thekson autori, e interpretojnë si dobësi, e cila në të kaluarën ka sjellë vetëm rritje të kërkesave dhe presioneve.
“Sanksionet dhe kufizimet ekonomike, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, tashmë janë dëshmuar të jenë një mënyrë efektive për të dobësuar strukturat e pushtetit në Republika Srpska. Prandaj, është koha e fundit që komuniteti ndërkombëtar dhe aktorët vendas të dërgojnë një mesazh të qartë dhe të qartë: e ardhmja e rajonit nuk mund dhe nuk duhet të formësohet nga pranimi i heshtur i kërcënimeve të hapura. Një prani më e fortë ushtarake në rajon përmes misionit BE-Eufor dhe NATO-s mund të sigurojë stabilitet dhe siguri afatgjatë”, beson autori dhe përfundon:
“Autoritetet në Bosnje dhe Hercegovinë, si dhe në komunitetin ndërkombëtar, janë përballur me një sfidë kryesore. Ata duhet të veprojnë me vendosmëri dhe të mos lejojnë që e kaluara të përsëritet në Ballkan. Vetëm një politikë e qëndrueshme dhe e qartë mund të sigurojë të ardhmen e këtij rajoni. Kjo nuk është vetëm çështje e politikës, por e nevojave civilizuese”.
